Stifters Dinge

“Stifters Dinge is een compositie voor vijf piano’s zonder pianist, een toneelstuk zonder acteurs, een uitvoering zonder uitvoerenden – je zou kunnen zeggen een no-man show.”

Met deze raadselachtige zin begint de Duitse componist en regisseur Heiner Goebbels zijn toelichting op zijn nieuwste werk, Stifters Dinge. En naarmate er meer wordt beschreven, wordt het niet minder raadselachtig. Stifter Dinge is muziektheater, maar dan muziektheater zonder zangers, musici en acteurs. In plaats daarvan wordt het podium bevolkt door dingen: stenen, waterbassins, nevel en een aantal piano’s. Uit de speakers klinkt een geluidscollage van Griekse en Indiaanse volksmuziek, gesproken woord en losse, lichaamloze geluiden. Eén van de piano’s speelt, aangestuurd door een floppy, een concert van Johann Sebastian Bach. Daardoorheen zijn stukken tekst en interviews geweven, fragmenten van William S. Burroughs, Malcom X, Claude Levi Strauss en natuurlijk Adalbert Stifter.

Adalbert Stifter was een negentiende-eeuwse dichter, met een nauwgezet oog voor details. Hij beschrijft een scène met dezelfde gedetailleerdheid als een beeldend kunstenaar dat zou doen. Stifter vertelt zijn verhaal niet zozeer met behulp van de mensen, als wel met behulp van levenloze voorwerpen en natuurverschijnselen. Zijn karakters worden gedwongen om hun hoofdrol af te staan aan hun omgeving, soms tot wanhoop van de lezer die voor de zoveelste keer wordt gedwongen stil te staan bij schijnbaar onbelangrijke natuurbeschrijvingen.

In Stifters Dinge spelen voorwerpen en natuurverschijnselen de hoofdrol. Mensen komen slechts aan bod als vertellers, verklaarders van de verschijnselen. Het resultaat is een tachtig minuten durende kruising tussen muziektheater en klankinstallatie. Op het toneel gebeurt vrijwel niets. Slechts een enkele keer betreden twee mannen het toneel, om de machines klaar te zetten. Voor het theaterbeeld bestaan zij echter niet, zij zijn als de ‘zwarte man’ van het Japanse toneel. Het verhaal - als je tenminste nog van een verhaal kan spreken - draait om De Dingen. En toch verandert het landschap voortdurend, dankzij een subtiel gebruik van licht, geluid en filmbeelden. Een piano begint te spelen, maar er is geen pianist. Er klinken mysterieuze geluiden, soms gezang, maar de makers van die geluiden zijn buiten beeld. Er wordt voorgelezen, maar er is geen verteller. Alleen Stifters dingen.

concept Heiner Goebbels muziek Heiner Goebbels, Hubert Machnik scenografie Klaus Grünberg licht Klaus Grünberg video Klaus Grünberg medewerking programmering Hubert Machnik geluidsontwerp Willi Bopp mise-en-scène Heiner Goebbels assistent geluidsontwerp Matthias Mohr productie Théâtre Vidy-Lausanne E.T.E coproductie Spielzeiteuropa, Berliner Festspiele, schauspielfrankfurt, t&m-Théatre de Gennevilliers/cdn, Grand Théâtre de la ville de Luxembourg, Pour-cent Culturel Migros, Teatro Stabile di Torino gerealiseerd in samenwerking met Artangel London ondersteund door Pro Helvetia – Fondation suisse pour la culture