Partita for 8 Voices

Roomful of Teeth is al de toekomst van koormuziek genoemd. De acht zangers van het Amerikaanse vocaal ensemble – vier vrouwen, vier mannen – beslaan samen vijf octaven.

Zo laag als ze kunnen grommen, zo hoog kunnen ze piepen. Drie van hen hebben een absoluut gehoor. Alle acht zijn opgeleid als klassieke zangers. Zanger en dirigent Brad Wells richtte de groep in 2009 op en sindsdien heeft hij een lange reeks aan experts ingevlogen om zijn zangers de meest uiteenlopende en obscure zangtechnieken bij te brengen om hun palet te verbreden. Van jodelen tot deathmetal-growling en boventoonzang, niets is te gek voor het ensemble. Omdat het grootste deel van het repertoire dat de groep zingt speciaal voor hen geschreven is, kan het al deze technieken incorporeren in hun concerten. Zo heeft het zijn unieke geluid kunnen ontwikkelen.

In 2014 won Roomful of Teeth een Grammy Award voor het debuutalbum Roomful of Teeth. Het jaar daarvoor won ensemblelid en mezzosopraan Caroline Shaw een Pulitzer Prize voor haar stuk Partita for 8 Voices. Ze was destijds dertig en daarmee de jongste persoon die ooit deze prijs won.

Brad Wells ziet het als zijn taak om de eeuwenoude tradities te doorbreken die inmiddels als stalen wetten gelden in de westerse vocale muziek. Het lukt hem om, samen met de veelal jonge, vooruitstrevende componisten waarmee hij werkt, muziek te maken die tegelijk klassiek en modern klinkt, tegelijk volks en hoge kunst. In een recent artikel in The New Yorker getiteld ‘Roomful of Teeth Is Revolutionizing Choral Music’ haalt Wells de Nederlandse componist Louis Andriessen aan, die ooit verklaarde dat zijn generatie componisten instrumenten hadden bevrijd van hun voorgeschreven geluiden, en dat het nu de tijd is voor de jongere generatie om de stem te bevrijden. Toen hij Roomful of Teeth oprichtte maakt hij de zangers duidelijk dat hij niet wilde dat de groep het standaard koorrepertoire zou zingen, en evenmin liederen uit andere culturen. Het doel was niet minder dan een compleet nieuw instrument bouwen. Niet kopiëren, maar creëren.

Partita for 8 Voices is een uitstekend voorbeeld van de hoge ambities van het ensemble en hoe die leiden tot wonderschone muziek. Het stuk bestaat uit vier delen, die afzonderlijk van elkaar geschreven zijn: ‘Allemande’, ‘Sarabande’, ‘Courante’ en ‘Passacaglia’. Het stuk begint met gesproken instructies die uit een van de vele balletrepetities lijken te komen die Shaw voor haar tijd bij Roomful of Teeth als violist begeleidde. ‘To the side. To the side. To the side and around. Two three four.’ Vervolgens breken de stemmen uit in een stijgende harmonie, die een wijds panorama suggereert. Partita for 8 Voices is een catalogus van kwaliteiten van Roomful of Teeth: van de stemmen, het jodelen en percussieve ademhaling tot pansori, volksmuziek uit de Amerikaanse Appalachen en nog vele andere technieken, alles zit erin.

Na haar Pulitzerprijs brak Caroline Shaw door tot in de hoogste regionen. Ze werkte samen met The National en Kanye West. Roomful of Teeth stond opeens in grote zalen als Lincoln Center en Disney Hall. De Britse krant The Guardian schreef een profiel over Shaw met de titel. ‘Is Caroline Shaw Really the Future of Music?’ Die vraag werd niet beantwoord in het profiel. Het antwoord mag ieder voor zich uitmaken als het ensemble 15 juni in het Muziekgebouw te horen is.