Persbericht
30 juni 2025, Amsterdam
Met tien verschillende voorstellingen en een film-brunch in een vol slotweekend, is het 78e Holland Festival afgesloten op zondag 29 juni. Het weekend gaf een goede weerslag van het hele festival dat uiteenliep van de individuele opera-ervaring From Dust tot een 7 uur durende theatermarathon De seizoenen en intieme solo’s tot de laatste concertfilm van voormalig associate artist Ryuichi Sakamoto in Welcome to Asbestos Hall en de overweldigende multimediale voorstelling ROHTKO met beukende score.
Emily Ansenk, directeur Holland Festival: 'Deze editie liet opnieuw zien waar het Holland Festival voor staat: een podium bieden aan kunstenaars die hun tijd bevragen en vormgeven. We presenteerden werk dat schoonheid en experiment vaak combineert met urgente thema’s. Makers uit de hele wereld brachten indringende perspectieven op kunst, vrijheid, verlies, verzet en kwetsbaarheid. Juist in een wereld die onder druk staat, is het essentieel dat er ruimte is voor kunst die confronteert, troost en verbindt.'
Associate artist Trajal Harrell: kwetsbaarheid en nabijheid
Op verzoek van Trajal Harrell mocht pas bij de laatste Visit, in een reeks van vijf in zijn tijdelijke artist studio, worden geapplaudisseerd. Het markeerde het einde van zijn jarenlange onderzoek naar de Japanse dansvorm butoh. En hiermee kwam ook een einde aan zijn 18 dagen durende artist studio Welcome to Asbestos Hall. In de geest van Tatsumi Hijikata’s oorspronkelijke Asbestos Studio stond dit project in het teken van artistiek experiment en ontmoeting met Visits, gastoptredens, feesten en verrassende uitwisselingen zoals een ‘blind date’ met jazzpianist Craig Taborn, die Harrell na afloop ‘the pinnacle of my career’ noemde. Naast butoh is kwetsbaarheid, niet te verwarren met slachtofferschap, een terugkerend element in Harrells werk. Dit kwam tot uiting in de vorm van het hele project: het getuigde van durf en openheid om publiek te laten delen in een maakproces en werk te tonen dat nog niet af is, nog geen voorstelling is. Makers én publiek traden buiten hun comfortzone door samen in het diepe te duiken.
'Ik geloof nog steeds dat de grootste kracht van kunst is dat zij een vorm van nabijheid kan oproepen die niet in cijfers is uit te drukken. Ze is niet meetbaar' zei associate artist Trajal Harrell in zijn openingswoord aan het begin van het festival.
Deze gedachte vormde een duidelijke leidraad in het festival dit jaar. In Welcome to Asbestos Hall kregen bezoekers de unieke gelegenheid om dichtbij Trajal Harrell en zijn dansers te komen en om via intieme workshops en pop-up talks kennis te maken met verschillende andere makers zoals Carolina Bianchi en voormalig associate artist Gisèle Vienne. Ook in Frascati waren er intieme voorstellingen. Daar presenteerden makers als Ola Maciejewska, DD Dorvillier, Geumhyung Jeong en Marc Vanrunxt grensverleggende solo’s op het snijvlak van dans en beeldende kunst. Onder de noemer #radicalmovement toonden zij hoe dans zich losmaakt van conventies en met tegendraadse energie alle dansdogma’s te lijf gaat. In het Stedelijk Museum kwamen bezoekers wederom dichtbij Trajal Harrell tijdens zijn voorstellingen Caen Amour en Sister or He Buried the Body. Op een andere manier zorgde het Paraorchestra voor nabijheid. Dit orkest, dat voor de helft bestaat uit mensen met een fysieke beperking, maakte zijn debuut in Nederland. De stoelen gingen eruit in Het Concertgebouw voor een concert waarin het publiek rond mocht lopen, zitten en liggen tussen de musici en zo een heel persoonlijke band kreeg met de muziek en de makers. En ook de VR opera From Dust van Michel van der Aa waarin avatars je privé toezongen, bracht een bijzondere en persoonlijke ervaring.
Visueel prikkelend
Naast kleine en intieme producties, waren er ook voorstellingen waarin ogen en oren volop geprikkeld werden. ROHTKO van Łukasz Twarkowski was een multimediale theatertrip waarin kunst, filosofie, videoprojecties en stevige beats samenkwamen. Even visueel prikkelend en grootschalig, maar op een geheel andere manier was Star Returning van Lemi Ponifasio, waarin de rituelen en gezangen van de Chinese Yi-minderheid op een geabstraheerde, poëtische manier getoond werden. Bérénice van Romeo Castellucci met Isabelle Huppert toonde de pijn van een verstoten vrouw in een gestileerd decor en de spectaculaire kostuums van mode-ontwerper Iris van Herpen.
Samenkomsten in nieuwe muzikale samenwerkingen
Niet alleen publiek en makers kwamen samen. Dit jaar was er een aantal bijzondere ontmoetingen van kunstenaars van over de hele wereld die niet eerder samen in een voorstelling stonden. Het Atlas Orkest van Joel Bons stond voor het eerst met 40 musici uit alle windstreken op het podium van Het Concertgebouw, Study for Life bracht musici van Asko|Schönberg en dansers van Tero Saarinen Company uit Finland samen in een bijzonder eerbetoon aan Kaija Saariaho, One Ocean bracht kunstenaars uit verschillende eilandstaten voor het eerst samen om muzikaal te vertellen over het effect van de stijgende zeespiegel op deze eilanden. In Forbidden Echoes speelde Het Concertgebouworkest werk van en samen met Iraanse musici en de opera Ring of Our Time van World Opera Lab bracht kunstenaars bijeen uit Irak, Indonesië, Mexico, Nigeria en Noord-Europa.
Vrouwelijke kracht en verzet
Ook de themalijn #(her)story vormde een rode draad dit jaar, met een hoofdrol voor vrouwen. Een van de hoogtepunten was de eerste grotezaalproductie van Carolina Bianchi. Met Trilogia Cadela Força Capitulo II: The Brotherhood maakte ze diepe indruk op publiek en pers door genadeloos naar zichzelf te kijken maar zeker ook de mechanismen rondom verkrachting en misogynie te ontrafelen. Ook voormalig associate artist (2021) Gisèle Vienne richt haar pijlen op patriarchale structuren, seksueel geweld en hoe dat de waarneming beïnvloedt. Extra Life toonde feilloos en indringend hoe een broer en zus jaren na een traumatische ervaring proberen elkaar te begrijpen en te benaderen. Choreograaf Ali Chahrour bracht met Told by My Mother een ode aan de veerkracht van moeders in Libanon en aan de onvoorstelbare pijn die zij doorstaan als ze hun zoons verliezen in of aan de oorlog. En in Otemba – Daring Women kwamen vrouwen in verzet. De 17e-eeuwse Cornelia van Nijenrode, geportretteerd door Jacob Coeman, eist in de voorstelling haar financiële zelfbeschikking terug na een rampzalig huwelijk. Tegelijkertijd verzet de restaurator van het schilderij zich tegen het koloniale discours.
Een editie vol logistieke uitdagingen
Dit festival kende unieke logistieke uitdagingen voor ons publiek. Er waren NS-stakingen, Den Haag - waar voor het eerst in 35 jaar weer een festivalvoorstelling plaatsvond - en Amsterdam waren slecht bereikbaar door de NAVO-top en het grote Amsterdam 750-feest op de ring, en er waren meerdere verstoringen op het spoor. Ook voor de productieafdeling was het spannend om artiesten en decors op tijd op alle locaties te krijgen.
Professionals en eductieprogramma
Het Holland Festival stimuleert actief de uitwisseling tussen professionals in de podiumkunsten. In het kader van de programma’s Immerse en Festival Exchange bezochten zo’n 50 internationale makers en curatoren uit onder ander Jordanië, Rwanda, Mexico en Japan het festival: er waren gezamenlijk gesprekken over actuele thema’s en ontmoetingen achter de schermen. Ook was er dit jaar weer een uitgebreid programma gericht op scholieren en studenten van verschillende opleidingen waarin ze voorstellingen konden bezoeken, zelf konden spelen of onder begeleiding van doorgewinterde recensenten konden oefenen in het schrijven van recensies.
Verdieping en toegankelijkheid
Op verschillende manieren werd het programma uitgediept, met een ruim aanbod aan inleidingen, nagesprekken en ontmoetingen en pop-up gesprekken tussen kunstenaars en publiek, ook waren er discussies en een leesclub. Diverse programmaonderdelen waren gratis toegankelijk: de traditionele Opera in het Park, ontmoetingen met makers en een aantal pop-upgesprekken en voorstellingen binnen Welcome to Asbestos Hall. Voor de digitale toegankelijkheid is de stream van de openingsvoorstelling Cyber Subin drie dagen wereldwijd beschikbaar geweest.
Terugkijken
Op de festivalsite zijn onder het kopje ‘Kijk & luister terug’ ook na het festival de twee ZaterdagMatinees, de hernieuwde samenwerking van NTR en Holland Festival, terug te vinden, naast het gesprek met de associate artist, een luisteravond in murmur, het concert van Craig Taborn in het BIMHUIS en de programma’s die de VPRO maakte voor tv en YouTube.