Christiane Jatahy (1968) is een schrijver, theaterregisseur en filmmaker die zowel in Brazilië als in Europa woont en werkt. Sinds 2003 heeft ze een oeuvre ontwikkeld dat de grensgebieden verkent tussen artistieke disciplines, tussen realiteit en fictie, tussen acteurs en personages.

Ze groeide op in Rio de Janeiro waar ze deel uitmaakte van de "Coca-Cola-generatie", geboren tijdens de dictatuur in de jaren 60 en 70. In de turbulente jaren tachtig die daarop volgden, vonden er ingrijpende politieke veranderingen plaats, en het belang van kunst en muziek ten behoeve van sociale revolutie werd duidelijk. Deze ervaringen wekten het politieke bewustzijn in Jatahy, en maakten het voor haar noodzakelijk om als kunstenaar te reflecteren op de realiteit.

Haar leven en werk verdeelt ze tussen Brazilië en Europa en is een 'harde en scherpe waarnemer van de gewelddadige wreedheid van onze wereld'. In haar werk gaat ze in op de hedendaagse en historische realiteit van haar thuisland en op mondiale brandende kwesties zoals de postkoloniale erfenis, racisme en ongelijkheid door migratie.

Jatahy werkt niet alleen met de mogelijkheden van theater en cinema, maar vermengt op een zeer ingenieuze manier ook feiten met fictie. In 2004 begon ze te onderzoeken hoe ze kon spelen met de grenzen tussen die twee, door documentair werk te maken en dat vervolgens om te zetten in fictie. Zo sprak ze voor het stuk Conjugado, over vrouwen die alleen wonen in een grote stad, met veel vrouwen over hun ervaringen en veranderde ze het verzamelde materiaal in een stuk over de maatschappij en over individuele keuzes. Het stuk (en vervolgens een film) A Falta Que Nos Move (‘Het gemis dat ons beweegt’) in 2005, over een groep acteurs in afwachting van de laatste acteur, was gebaseerd op een documentaire.

Vervolgens begon Jatahy te experimenteren met fictieve stukken als uitgangspunt, waarbij ze elementen uit de realiteit integreerde zodat het werk commentaar gaf op brandende sociale kwesties. Ze zegt daarover: ‘Ik vergelijk mijn manier van werken graag met het gebruik van een katapult, ‘estilingue’ in Braziliaans Portugees. De realiteit is de steen die wordt afgevuurd. Fictie is het doel waar ik met mijn katapult op mik. Als de steen het doel raakt, wordt de werkelijkheid diep in de fictie geschoten, wat resulteert in een heel realistisch soort fictie.’

De fictieve verhalen van waaruit ze begint zijn vaak teksten die tot de canon van de Europese literatuur behoren (zoals van Shakespeare, Tsjechov, Strindberg). Ze verwijst daarmee naar collectieve kennis die al aanwezig is in het geheugen van de toeschouwers ‘Klassieke teksten vertegenwoordigen de ervaring die hoort bij het ouder worden: je begrijpt steeds beter wat het betekent om een verleden te hebben,’ stelt Jatahy. Dit is ook het geval in haar nieuwste interpretatie van Hamlet (2024), waarin het hoofdpersonage een vrouw is die ontwaakt na vier eeuwen de kwintessens van mannelijke melancholie te zijn geweest.

Het begrip thuis is een terugkerend thema in het werk van Jatahy, dat ze vanuit verschillende invalshoeken benadert: het gaat over oude wortels en over ontheemding door oorlogen en politieke omstandigheden, maar ook over het inherente menselijke vermogen om nieuwe huizen en verbintenissen te creëren. In 2012 maakte Jatahy In the comfort of your home, een serie interventies, documentaires, performances en video-installaties van Braziliaanse kunstenaars in de beslotenheid van hun eigen huis in Londen. In 2013 ontwikkelde ze het audiovisuele en documentaire installatieproject Utopia.doc, het eerste in een reeks werken over thuis, ballingschap en migratie. De thema's thuis en het gevoel erbij te horen, staan ook centraal in het werk Crossings, een gemeenschapsproject in Amsterdam, bedoeld om gesprekken tot stand te brengen tussen mensen die elkaar anders waarschijnlijk niet zouden ontmoeten.

Christiane Jatahy werkt voortdurend samen met vele kunstenaars – muzikanten, performers, redacteuren, ontwerpers – die ze als familie beschouwt. Tijdens Holland Festival 2024 presenteert ze haar eigen werk in samenwerking met deze kunstenaars, en sommige van haar samenwerkingspartners presenteren ook hun eigen projecten. Als associate artist ziet zij het als haar rol om nieuwe artistieke verbindingen te genereren, zowel op kleine als op grote schaal.